Yörük Kültürü Nedir ?

YÖRÜK KAVRAMI YÖRÜKLERİN SOSYAL VE EKONOMİK YAŞAMLARI
Yörük; yürü(mek), yörü(mek), kelimesinden türetilmiştir. Bu haliyle, Yörük, “yürüyen”, “göçen”, “göçebe” veya “yarı göçebe” olarak yaşayan insan demektir. Terimin ilk anlamı göçebe yaşayış tarzı ile ilgili olsa da zamanla “göçebe” yaşayıştan ayrılmış, toprağa bağlanmış, köylüleşmiş, hatta kentlileşmiş insanların bir bölümü, atalarının yaşayış biçiminin adı olan “Yörük” sözünü kendilerine sıfat olarak kullanmaya devam etmişlerdir. Osmanlı devleti döneminde ortaya çıkan bu ad, göçebe yaşayışın sosyal hayattan çekilmesine paralel olarak yavaş yavaş unutulmaya başlamıştır. Yaşayış ve ekonomik üretim tarzının adı olan Yörüklük, günümüzde bir kültürel yapı özelliği taşımaktadır. Yörük, bir etnik yapının adı değildir. Yörüklüğü, farklı bir etnik grup şeklinde göstermek, Türkmen ve Türk adından ayrı düşünmek mümkün değildir.

Yörükler, etnik olarak Türklerin Türkmen/Oğuz kolundandırlar. Pek çok kaynakta “Türklerin Anadolu’ya göçüyle yerleşik hayata geçen Oğuz Türkleri Türkmen adıyla kalmış, göçebe kalanlar ise Yörük adıyla anılmışlardır” denilmektedir.

Yörüğ’ün yaşayış biçimi onun düşünüş ve davranış biçimini de etkilemiştir. Yörükler, göçebe yaşayış gereği pek çok yer, yurt ve insan topluluğu ile karşılaşır. Bu onun düşünüş ve davranışının zenginliği olur. Köylülüğün dar yapısı, bir o kadar muhafazakâr kalıplarına karşılık, Yörük daha özgürlükçü ve daha hoşgörülüdür.

Yörükler; yaşayış sistemi gereği farklı insan topluluğu ve farklı kültürle karşılaşabilmiştir. Bu karşılaşmalardan dolayı farklı kültür ve inanışların varlığından haberdar olmuş, onları benimsemese bile hoşgörü ile bakabilmeyi öğrenmiş, bunu günlük hayatında uygulaya gelmiştir. Yörükler; kültürel değişim ve gelişimi sağlayanların başında yer almışlardır. Onların göçebe veya yarı göçebe yaşayış tarzı başka bölgelerdeki kültürel hareketliliği bir başka  bölgeye taşımalarına vesile olmuştur. Kültürel etkileşim ve kültürün yayılmasında Yörüklerin payı büyüktür. Farklı düşünüş, duyuş ve tabiatla iç içe yaşayış Yörüklerin düşünce ve inanç dünyasını da yaşadığı evren gibi geniş tutmuş, bunu için dinde de, farklı kültürü yaşayan insanlara bakışında da hoşgörülü olmayı kendine bir yaşayış biçimi saymıştır.

Türklerin göçebe veya yarı göçebe yaşayışı ve düşünüşünün adı olan Yörük/Türkmenlik kaynağını çevre, hayvan ve insan sevgisinden alır. Bu geleneğin evrensel olabilecek değerlerinin tespit edilerek düşünsel ve kültürel bir varlık olarak canlandırılması Türk kültürü açısından önemlidir.

Tarihi dönemlerde Yörük; baharı yazlakta, yazları yaylakta, güzleri güzlekte, kışları kışlakta geçiren insandır. Yörüğün hayatı hayvanına bağlıdır. Sahip olduğu temel güç kaynağı hayvanlarıdır. Yörük ekonomisinin temel dayanağı hayvan besleyiciliğine dayanır. Yörük; esas olarak küçük baş hayvan besleyiciliği ile at ve deve besleyiciliği yapar. Keçi ve koyun bunun en belirgin kaynaklarıdır. Deve ve at ise daha çok binme ve yük çekme aracıdırlar. At binittir, deve göçüt veya yüklet. Dede Korkut Kitabı’nda veya Divanu Lügai’t-Türk’te bunun en güzel tarifleri vardır.

Yörükler, yaylak ve kışlaklarda buğday, arpa, mısır ve bazı sebzeleri yetiştirirlerdi. Süt mâmulleri ve et, temel gıdalarını teşkil ederdi. Giyim ve ev eşyalarını, kendileri dokurlardı. Bununla beraber, kapalı bir ekonomiye sahip olmayıp, köy ve kasabalardaki pazarlara inerler, ürünlerini satarak kendi ihtiyaçlarını satın alırlardı. Develeriyle, şehirler arasında yük taşırlardı. İstanbul gibi büyük şehirlere, buğday ve benzeri tüketim maddelerini, develeriyle, Yörükler taşırlardı. Keçi besleyen Yörükler, kıldan yapılmış çadırlarda, diğerleri ise keçeden yapılmış çadırlarda otururlardı. Evi andıran yörük çadırlarında, oturma, yatma ve yemek pişirme için bölümler vardı. Çadır, orta direğin etrafına sıralanmış 5-9 direk üzerine kurulurdu. Büyük çadırlarda, binek hayvanlarının bağlandığı bölüm dahi bulunurdu. Çadırın oturma bölümü, Yörük kilimleriyle döşenir, kenarlarda minderler bulunurdu. Çadırda, herkesin oturacağı yer belliydi.

Kaynak : http://www.mentese.bel.tr/yoruk-kulturu
               http://www.tarihsinifi.com/10464/yorukler-yoruk.html